یک سازه غول پیکر زیرزمینی از دوران پیشاتاریخ، در اعماق مالت - وبمستر وبلاگ

هیپوژیوم هال سافلینی (Ħal Saflieni Hypogeum) یک مجتمع تدفینی منحصربه فرد در جزیره مالت است که مساحتی در حدود 500 متر مربع دارد. به علت ارزش فرهنگی استثنایی آن، در سال 1980 به لیست میراث دنیای یونسکو (UNESCO World Heritage Site) اضافه شد.

اما مانند بسیاری از اکتشافات مهم، این محل نیز کاملاً تصادفی کشف شد. در سال 1902، یک سنگ تراش هنگام ساخت خانه ها، به طور ناخواسته سقف این ساختار را شکست و به دنیای نشان داد که چه گنجینه ای در زیر زمین پنهان شده است.

متأسفانه، بخشی از سازه بالایی در اثر عملیات ساخت وساز تخریب شده بود، اما چیزی بسیار شگفت انگیزتر در اعماق خاک به جای مانده بود. تا خاتمه سال 1903، این سایت به مالکیت عمومی عایدی و حفاری های باستان شناسی تا سال 1911 ادامه یافت.

یک شهر زیرزمینی با معماری حیرت انگیز

هیپوژیوم هال سافلینی چیزی فراتر از یک غار ساده است. این ساختار یک لابیرنت پیچیده از تالارها، راهروها و اتاق های کوچک است که از سنگ آهک نرم گلوبیجرینا (Globigerina Limestone) تراشیده شده اند. برخلاف بعضی سایت های پیشاتاریخی که به شکل حفاری های خام و ساده ایجاد شده اند، در اینجا نشانه هایی از مهارت معماری بالا دیده می گردد. دیوارهای سنگی با دقت تراشیده شده اند و بعضی قسمت ها به شکلی هنرمندانه طراحی شده اند.

در میان این سازه زیرزمینی، گودال های دایره ای و فضاهای باز متعددی وجود دارد که به نظر می رسد برای مراسم آیینی و نیایش مورد استفاده قرار می گرفته اند. اما نکته جالب تر، پژوهشی در سال 2020 است که نشان داد این ساختار احتمالاً با درنظرگرفتن ویژگی های آکوستیک (Acoustic Properties) طراحی شده است.

آنالیز ها نشان می دهند که فرکانس های صوتی در اتاق های مختلف، به طور منظم تنظیم شده اند و به الگویی مشابه گام موسیقی (Musical Whole-Tone Scale) شباهت دارند. اگر این نظریه درست باشد، هیپوژیوم هال سافلینی یکی از قدیمی ترین نمونه های شناخته شده از معماری طراحی شده برای صدا و موسیقی خواهد بود.

آثار باستانی شگفت انگیز کشف شده در این سایت

حفاری های این سایت، مجموعه ای از اشیای باستانی را آشکار نموده است، از جمله ظروف سفالی، زیورآلات شخصی، مجسمه های کوچک از حیوانات و پیکره های بزرگ تر انسانی.

اما یکی از حیرت انگیزترین یافته ها، مجسمه بانوی خفته (The Sleeping Lady) است؛ یک پیکره سفالی کوچک که روی آن آثار رنگ اُخرا (Red Ochre Pigment) به جای مانده است.

بعضی محققان این پیکره را نمادی از مادر طبیعت (Mother Nature) می دانند، درحالی که بعضی دیگر آن را نشانگر مرگ و خواب ابدی تفسیر می نمایند.

آرامگاه 7000 نفر؛ آیا این سازه در ابتدا یک معبد بود؟

یکی از شگفت آورترین جنبه های این سایت، وجود بقایای 7000 اسکلت انسانی است که در این محل کشف شده اند. آنالیز های باستان شناسی نشان می دهند که هیپوژیوم هال سافلینی در طول دوره های مختلف پیشاتاریخ مالت، یعنی بین 4000 تا 2500 سال قبل از میلاد، به عنوان گورستان استفاده می شده است.

اما نکته جالب اینجاست که یونسکو معتقد است که این سایت احتمالاً در ابتدا یک مکان مقدس و آیینی بوده و فقط در دوره های بعدی به محل دفن مردگان تبدیل شده است.

چرا مالت پر از سازه های پیشاتاریخی است؟

هیپوژیوم هال سافلینی یک مکان منحصربه فرد است، اما مالت و جزیره همسایه آن، گُزو (Gozo)، میزبان هفت معبد بزرگ سنگی (Megalithic Temples) هستند که از دوران باستان به جا مانده اند.

این تعداد زیاد بناهای پیشاتاریخی، احتمالاً به علت وجود سنگ آهک غنی در منطقه است که امکان ساخت سازه های غول پیکر را فراهم نموده. علاوه بر این، موقعیت استراتژیک مالت در دریای مدیترانه باعث شده که این جزیره در ارتباط با تمدن های اطراف باشد، اما درعین حال، به مقدار ای جداافتاده بوده که بتواند فرهنگ و معماری خاص خود را پرورش دهد.

جمع بندی: یک معمای حل نشده از اعماق تاریخ

هیپوژیوم هال سافلینی یکی از عجیب ترین و اسرارآمیزترین سازه های دنیا باستان است. معماری دقیق، سیستم صوتی پیچیده، نقش آن به عنوان مکانی برای نیایش یا تدفین، و آثار هنری کشف شده در آن، همگی نشان می دهند که این مکان چیزی فراتر از یک گورستان ساده بوده است.

باوجود تحقیقات صورت گرفته، هنوز بسیاری از رازهای این سایت کشف نشده به جای مانده اند. چگونه مردمان باستان بدون ابزارهای پیشرفته چنین ساختاری را تراشیده اند؟ هدف اولیه آن چه بوده است؟ آیا واقعاً از آن برای موسیقی و آیین های صوتی استفاده می شده؟

شاید گذر زمان بتواند پاسخ این پرسش ها را روشن کند. اما تا آن روز، هیپوژیوم هال سافلینی همچنان یکی از بزرگ ترین معماهای تاریخ بشر باقی خواهد ماند.